Wyszkowski cmentarz parafialny ma prawie 200 lat

Wydarzenia

Wyszkowski cmentarz parafialny ma prawie 200 lat

31.10.2024
autor: Elżbieta Szczuka
Cmentarz parafialny w Wyszkowie przy ul. Nadgórze istnieje prawie 200 lat. Kiedy go zakładano, Nadgórze było wsią i należało do gminy Leszczydół (do Wyszkowa zostało włączone sto lat temu). W 1986 r. cmentarz został wpisany do rejestru zabytków. Od 2006 r. na cmentarzu odbywają się kwesty na renowację zabytkowych nagrobków.
 
Początkowo cmentarz grzebalny znajdował się na terenie przylegającym do kościoła św. Idziego. Dekret o zakładaniu cmentarzy poza miastem wydano w Prusach w 1773 r. W I Rzeczypospolitej, w lutym 1792 r. Komisja Policji Obojga Narodów wydała Uniwersał do Miast Wolnych względem cmentarzy i szlachtuzów - rozporządzenie sanitarne, na podstawie którego cmentarze i rzeźnie powinny być zakładane poza granicami miast. Na terytorium rosyjskim sprawę tę uregulowano ustawą cara Aleksandra I w 1817 r. Te zarządzenia spowodowały przeniesienie na początku XIX wieku przykościelnego cmentarza grzebalnego na teren przy obecnej ul. Nadgórze, położony ok. pół kilometra w kierunku na północ od kościoła.
W 1835 r. na cmentarzu, niedaleko od głównego wejścia, została wzniesiona murowana, jednoprzestrzenna kaplica. Fundatorem kaplicy, co uwidacznia napis na frontowej ścianie (data 1835, litery XŁPKKPPW), był ksiądz Łukasz Przyłuski, kanonik Kapituły Płockiej, proboszcz wyszkowski w latach 1806 - 1837. 
W 1888 r. z inicjatywy księdza proboszcza Józefa Szmejtera (jego grób znajduje się w pobliżu kaplicy) cmentarz otoczono murem z granitowych głazów. Fakt ten upamiętniają kamienne tablice wmurowane w słupy bramowe. Lewa: CMENTARZ TEN OGRODZONY MUREM W ROKU 1888, prawa: STARANIEM MIEJSCOWEGO X. PROBOSZCZA I PARAFIAN. Na prawym słupie umieszczona jest jeszcze tablica metalowa z napisem: PRZECHODNIU!/ GDY KROKI SWE SKIERUJESZ W TĘ STRONĘ/ USZANUJ ZMARŁYM MIEJSCE POŚWIĘCONE/ A GDY TA PROŚBA SERCE TWE PORUSZY/ POMÓDL SIĘ SZCZERZE ZA SPOKÓJ ICH DUSZY/ NIECH TWA MODLITWA NIEBO IM OTWORZY/ A Z TOBĄ ZA TO NIECH BĘDZIE DUCH BOŻY. 
W kaplicy cmentarnej, na ścianach wbudowanych jest 5 tablic nagrobnych: zmarłego w 1902 r. ks. Wincentego Dmochowskiego, byłego proboszcza parafii Grodziec i jego matki Maryanny Dmochowskiej (również matki ks. Juliana), zmarłej w 1911 r. Franciszki Dmochowskiej, zmarłego w 1915 r. ks. Juliana Dmochowskiego - prałata Kolegiaty Pułtuskiej, w latach 1896-1915 proboszcza wyszkowskiego oraz zmarłej w 1938 r. Leokadii z Podbielskich Piotrowskiej.
Cmentarz szybko rozrastał się w kierunku północno – wschodnim. W 1915 r. zajmował powierzchnię 2 hektarów, był okopany rowem. W okresie międzywojennym teren nowego cmentarza został ogrodzony murem z cegły, zbudowano drugą bramę - od ul. Białostockiej. W 1999 r. została wykonana nowa, kuta brama wjazdowa na cmentarz od strony ulicy Białostockiej, bo poprzednia prawie się rozsypała. W tym samym roku, staraniem ks. proboszcza Wojciecha Borkowskiego, rozpoczęto układanie kostki brukowej na cmentarnych alejkach. Obecnie cmentarz parafialny - położony między ulicami Nadgórze, Spokojną i Białostocką - zajmuje powierzchnię prawie 5 hektarów. Jest całkowicie wypełniony, ale co jakiś czas w opuszczonych mogiłach bywają nowe pochówki.
Najstarszym z zachowanych jest nagrobek Józefa Bogdaszewskiego, dzierżawcy folwarku rządowego Wyszków, zmarłego w 1847 r. To prosty nagrobek z szarego piaskowca, w kształcie prostopadłościanu zakończonego daszkiem i zwieńczonego krzyżem. Jest jednym z pomników odrestaurowanych dzięki pierwszolistopadowej kweście.


Następnym w kolejności co do wieku jest grobowiec rodziny Leskich, właścicieli majątku Kręgi. Nagrobek z szarego piaskowca w stylu neoklasycystycznym, na nim żelazny krucyfiks, postawiony został po 1848 r. Dziś krucyfiks jest zamontowany bezpośrednio na steli, która jeszcze w latach sześćdziesiątych XX w. była zwieńczona smukłym, ściętym ostrosłupem czworokątnym i dopiero na nim stał żelazny krzyż. Pomnik było o ponad 1/3 wyższy. Na steli, zwieńczonej profilowanym gzymsem, jest relief przedstawiający ubraną w długą suknię płaczkę, wspartą jedną ręką o złamany pień drzewa, na którym stoi urna.
Cmentarz to jeden z elementów historii naszego regionu. W targanym wichrami historii Wyszkowie zachowało się niewiele pamiątek, dlatego szczególnie powinniśmy dbać o zabytkowe nagrobki oraz o groby osób zasłużonych dla miasta i kraju. W wielu przypadkach nie ma już rodzin, które mogłyby opiekować się miejscami ich pochówku. Z tych powodów, m.in. z inspiracji burmistrza Grzegorza Nowosielskiego, narodziła się w 2005 r. inicjatywa zbierania funduszy na renowację starych pomników nagrobnych. Zbiórki odbywają się od 2006 r. W tym roku odnowiony został nagrobek Jana Pawła Lewandowskiego, sędziego i posła na Sejm Ustawodawczy oraz jego żony Michaliny.

WOK - akaki
Komentuj, logując się przez Facebooka, Google+, Twittera, Disqus LUB pisz jako gość