Przywódca powstania w getcie urodził się w Wyszkowie

Wydarzenia

Przywódca powstania w getcie urodził się w Wyszkowie

19.04.2021
autor: Elżbieta Szczuka
19 kwietnia przypada 78. rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim. Przywódcą powstania był urodzony w Wyszkowie Mordechaj Anielewicz. Od 2003 r. przy ul. Berka Joselewicza, w pobliżu rodzinnego domu Mordechaja Anielewicza, stoi poświęcony mu pomnik.
 
Mordechaj Anielewicz urodził się w 1919 lub w 1920 r. (nie zachował się akt urodzenia); jego rodzina mieszkała w Wyszkowie w domu na nadbużańskiej skarpie, w pobliżu mostu drogowego. Przenieśli się do Warszawy, gdy Mordechaj był kilkuletnim dzieckiem.
Jako piętnastolatek Anielewicz wstąpił do syjonistyczno-socjalistycznej skautowskiej organizacji młodzieżowej Ha-Szomer Ha-Cair (Młody Strażnik). Był instruktorem, a potem komendantem grupy. Organizował grupy samoobrony do walki z Obozem Narodowo-Radykalnym, nawiązał dobre stosunki ze Związkiem Harcerstwa Polskiego. Po 17 września 1939 r. próbował zorganizować szlak uchodźstwa młodzieży żydowskiej przez granicę polsko-węgierską do Palestyny. Został zatrzymany na granicy ze Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich.
Po powrocie do Warszawy w 1940 r. zaczął tworzyć ruch oporu. Rozpoczął działalność w getcie warszawskim. Współredagował gazetkę komendy warszawskiej „Neged Hazerem” (Pod prąd), swoje artykuły podpisywał pseudonimem Malachi (Aniołek). W marcu 1942 r. zaczął współorganizować żydowski Blok Antyfaszystowski, organizację działającą w gettach Generalnego Gubernatorstwa i Śląska. Tworzył też grupy samoobrony Żydów w Będzinie i Sosnowcu. Do Warszawy wrócił we wrześniu 1942 r., po zakończeniu akcji deportacyjnej 300 tys. Żydów do obozu zagłady w Treblince. W listopadzie 1942 r. Mordechaj Anielewicz został mianowany dowódcą Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB), konspiracyjnej organizacji zbrojnego oporu Żydów uwięzionych w getcie warszawskim. 
19 kwietnia 1943 r., po wybuchu powstania w warszawskim getcie, stanął na jego czele. „Marzenie mojego życia spełniło się. Dożyłem i ujrzałem samoobronę żydowską w getcie warszawskim w całej jej wspaniałości i wielkości” - napisał w liście do swego zastępcy Icchaka Cukiermana.
8 maja 1943 r., w otoczonym przez Niemców bunkrze – siedzibie sztabu ŻOB przy ulicy Miłej 18 – Mordechaj Anielewicz, wraz z narzeczoną Mirą Fuchrer i kilkudziesięcioma bojowcami ŻOB, popełnił samobójstwo. 
8 maja 2003 r. przy ul. Berka Joselewicza w Wyszkowie pomnik (tablice memorialne w języku polskim, hebrajskim i angielskim) poświęcony Mordechajowi Anielewiczowi odsłonił Marek Edelman, ostatni dowódca powstania w getcie. „Z getta zostanie Anielewicz. To on jest symbolem” – wspominał w książce Anki Grupińskiej „Ciągle po kole. Rozmowy z żołnierzami getta warszawskiego”.
Nina Wiśniewska - kwiecień 2023
Komentuj, logując się przez Facebooka, Google+, Twittera, Disqus LUB pisz jako gość