W uroczystości upamiętnienia polskich kryptologów – Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego – która odbyła się 6 wrześnie w Krakowie, brała udział kilkudziesięcioosobowa grupa z Wyszkowa. W Krypcie Panteonu Narodowego, w podziemiach kościoła świętych Piotra i Pawła, złożono w sarkofagu urny z ziemią z miejsc związanych ze śmiercią lub pochówkiem polskich kryptologów. Dla Jerzego Różyckiego (absolwenta wyszkowskiego gimnazjum z 1926 roku), który utonął w Morzu Śródziemnym 9 stycznia 1942 roku podczas katastrofy statku pasażerskiego „Lamoriciere”, to grób symboliczny. 
 

Zadaniem pierwszoplanowym dla Zarządu Fundacji Panteon Narodowy było stworzenie symbolicznego grobu Jerzemu Różyckiemu, który pomimo zasług, jakie poczynił dla kraju i świata, nie ma miejsca, które można by określić jako miejsce jego wiecznego spoczynku (utonął w 1942 roku w okolicach Balearów). Biorąc jednak pod uwagę fakt, iż osiągnięcia w rozszyfrowaniu Enigmy są dziełem wszystkich trzech naukowców w równym stopniu, Kapituła Panteonu zadecydowała o postawieniu w Kryptach jednego sarkofagu, do którego zostanie złożona ziemia z trzech miejsc związanych z ich śmiercią, czyli z dna Morza Śródziemnego, z Chichester oraz z okolic grobu na Powązkach.

Decyzja o sarkofagu z trzema uranami, z których żadna nie zawiera ludzkich szczątków, stanowi absolutny wyjątek. Nie ma żadnej możliwości, aby odnaleźć szczątki Jerzego Różyckiego, a wybitność tego człowieka jest ponad wszelką wątpliwość. Stawiając mu grób, choćby symboliczny, spełniamy obowiązek państwa polskiego – czytamy na stronie www.panteonnarodowy.org

Uroczystość uhonorowania Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego rozpoczęła Msza św. w ich intencji, której przewodniczył bp Janusz Mastalski. Wzięły w niej udział m.in. rodziny kryptologów: Janina Sylwestrzak – córka Mariana Rejewskiego, Jan Janusz Różycki – syn Jerzego Różyckiego, Maria Bryschak – siostrzenica Henryka Zygalskiego oraz Dermot Turing, bratanek Alana Turinga (brytyjskiego matematyka i kryptologa), autor książki „XYZ. Prawdziwa historia złamania szyfru Enigmy”. Obecni byli przedstawiciele Ministerstwa Obrony Narodowej, Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Narodowego Centrum Bezpieczeństwa Cyberprzestrzeni (rozpoczęta została procedura nadania NCBC imienia Jerzego Różyckiego), Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, Wojewody Małopolskiego. Oprawę muzyczną zapewnił Chór Nowodworski, działający przy I LO im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie. Poczty sztandarowe wystawiło Wojsko Polskie i szkoły związane z kryptologami, m.in. wyszkowskie I LO im. C. K. Norwida, kontynuator tradycji przedwojennego gimnazjum, w którym w 1926 roku Jerzy Różycki zdał maturę.

Uczestników uroczystości przywitał prof. Franciszek Ziejka, przewodniczący Rady Fundacji „Panteon Narodowy”. Podkreślił, że w osobach trzech polskich matematyków i kryptologów chcemy uczcić cały polski świat nauki, który przyczynił się do pokonania hitlerowskich Niemiec. 

- W szeregach obrońców Polski nigdy nie brakowało uczonych, którzy w miarę swych umiejętności i talentów walczyli o wolną ojczyznę. Tak jak walczyli o wolność i wolną Polskę bohaterowie dzisiejszej uroczystości: Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryka Zygalski – mówił. – Wszyscy trzej byli matematykami, znającymi znakomicie obce języki, w pierwszej kolejności język niemiecki. Na ochotnika zgłosili się do tworzonego na Uniwersytecie Poznańskim przez prof. Zdzisława Krygowskiego tajnego zespołu kryptologów, liczącego ponad 20 osób.

Za organizację uroczystości szczególnie podziękował Magdalenie Ungeheuer-Fijałek z zarządu Fundacji „Panteon Narodowy”.
 

Dzień zwycięstwa prawdy
 

O genialnych polskich kryptologach mówił w homilii ks. prof. Jacek Urban. 

- Do dziś podstawowym miejscem pochówku jest cmentarz. Ale przecież odczuwamy potrzebę wyróżniania tych, którzy się wyróżnili. W Krakowie takim miejscem wyróżnionym ponad inne są groby królewskie w katedrze na Wawelu, dalej groby w kościele Mariackim, franciszkanów, dominikanów i na Skałce. Z czasem o Skałce zaczęto mówić: Panteon Zasłużonych. Po zapełnieniu miejsc w krypcie na Skałce miejscem pochówku wielkich w narodzie stały się krypty tego wspaniałego kościoła. Tu spoczęli Sławomir Mrożek i Karol Olszewski. Dziś dołączy do nich trzech kolegów, tym razem z symboliczną urną z ziemią z grobów. Marian Rejewski, Jerzy Różycki, Henryk Zygalski – tym, co ich połączyło, była pasja do matematyki. Wszyscy wybrali studia matematyczne w Poznaniu i u prof. Zdzisława Krygowskiego, postaci naprawdę pomnikowej. Wszyscy świetnie się zapowiadali jako akademicy. Gdy jednak na zlecenie Sztabu Generalnego Wojska Polskiego zorganizowano kurs kryptologów, podjęli pracę w Biurze Szyfrów; najpierw w Poznaniu, potem w Warszawie. W jakimś stopniu poświęcili swoją karierę akademicką dla dzieła i zadania, które im powierzono: złamanie szyfru Enigmy. Mieli uczestniczyć w wojnie cywilizacyjnej. To było wyzwanie intelektualne, ale w ich decyzji ogromną rolę odegrał tak wyrażany patriotyzm. Robili to dla Polski, zdobyli się na niemożliwe – złamali kod Enigmy.

Przypomniał, że dokonania kryptologów łamiących kolejne kody i szyfry Enigmy sprawiły, że w czasie II wojny światowej ocalono dziesiątki tysięcy ludzi, że dzięki kryptologom wojna była krótsza o kilka lat. Prawda o ich dokonaniach zaczęła wychodzić kilkadziesiąt lat po wojnie.

- Dzień dzisiejszy jest dniem zwycięstwa prawdy. Ci, którzy chcieli ukryć zasługi naszych kryptologów, ponieśli klęskę – stwierdził ks. prof. Jacek Urban. 

List od premiera Mateusza Morawieckiego odczytał wicewojewoda małopolski Zbigniew Starzec. – Symboliczne złożenie urn z ziemią z miejsc ich spoczynku do krypty Panteonu Narodowego to akt historycznej sprawiedliwości i docenienia zasłużonych dla ojczyzny i światowej nauki matematyków – kryptologów, którzy złamali pierwsze szyfry Enigmy – napisał premier.

- Wojny wygrywa się siłą oręża, ale jeszcze bardziej siłą ludzkiego umysłu – napisał w liście do uczestników uroczystości Szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk. 

List nadesłał też ambasador RP w Londynie Arkady Rzegocki.
 

Wyszkowianie wyróżniali się
 

Na uroczystości w Krakowie przyjechała ponad pięćdziesięcioosobowa grupa z Wyszkowa – uczniowie I LO im. C. K. Norwida z klas drugich i trzecich, matematyczno-fizyczno-informatycznej oraz matematyczno-geograficznej, bo Jerzy Różycki na Uniwersytecie Poznańskim uzyskał dyplom z matematyki i geografii, a także kilkoro członków tzw. wyszkowskiej Rodziny Enigmy. Wyszkowianie wyróżniali się znaczkami z wizerunkiem Jerzego Różyckiego i napisem, że jest wyszkowskim maturzystą z 1926 roku. Dzięki temu m.in. zwrócił na nich uwagę sir Dermot Turing. Wyszkowscy licealiści wysłuchali jego porannego wykładu w języku angielskim, odbywającego się w I LO w Krakowie. 

W kalendarzu imprez powiatu wyszkowskiego na 2019 rok 25 października został zaplanowany Dzień z Enigmą. Udział w nim zapowiedział m.in. dr Marek Grajek.