Moment dokręcenia śrub i jego jednostka miary

Siłę w układzie SI wyraża się w Niutonach. Jednostką długości (np. ramienia klucza) jest metr. Moment dokręcania śruby wyraża się w tzw. „niutonometrach” (Nm). Poprawna nazwa to „niuton razy metr”.

Moment dokręcania śrub (ang. Torque) opisany jest wzorem F x L

gdzie:

F - siła z jaką połączenie jest dokręcane,

L - długość ramienia obracającego np. klucza.
 

Dlaczego właściwy moment dokręcenia śrub jest ważny?

Każde połączenie śrubowe należy dokręcać z określonym momentem, aby uzyskać pewne i trwałe dopasowanie łączonych elementów. Inny jest moment dokręcania śrub mocujących koła w samochodzie osobowym a inny w aucie ciężarowym. Dokręcenie śrub w samochodzie osobowym z momentem takim jak w samochodzie ciężarowym może spowodować uszkodzenie gwintu. Z kolei dokręcenie śrub w samochodzie ciężarowym z momentem takim jak w samochodzie osobowym może spowodować odkręcanie się ich pod wpływem drgań. W obu przypadkach prowadzi to do katastrofy.
 

Moment dokręcenia śrub a trwałość maszyny

Moment dokręcenia śrub wpływa na trwałość silnika spalinowego. Zbyt mocne dokręcenie śrub mocujących głowicę bardzo często doprowadza do przecięcia uszczelki. Zbyt mały moment dokręcenia śrub lub znacznie się różniący pomiędzy poszczególnymi śrubami prowadzi do nieszczelności a nawet trwałego zwichrowania głowicy silnika spalinowego. Dlatego tak istotne jest przestrzeganie zaleceń producenta.
 

Jeden moment dokręcenia śrub a dwie jednostki?

W dokumentacji starszych maszyn, samochodów można znaleźć moment dokręcenia śrub podawany w kGm. W związku ze zmianą układu miar kGm przestał być używany. Klucze dynanamomentryczne wyskalowane są w Nm. Ile kGm ma 1 niutonometr? Odpowiedź wynosi 0,10197162129779. Z kolei 1 kGm równa się 9,80665 niutonometrów.
 

Moment dokręcenia śruby - Od czego jest zależny?

Moment dokręcenia śruby zależy między innymi od:

• zarysu gwintu,
• średnicy gwintu,
• skoku gwintu,
• materiału, z którego wykonane są śruba i nakrętka,
• klasy śruby i nakrętki,
• pokrycia gwintu śruby oraz nakrętki,
• naoliwienia lub suchości gwintu,
• tarcia łba śruby.
   

Skąd wiadomo jaki moment dokręcenia śruby jest właściwy?

Optymalny moment dokręcenia śruby podaje producent w tabeli momentów dokręcenia śrub. Zazwyczaj dla śruby, która spełnia określoną normę ISO podana jest odrębna tabela. W kolumnie wymienione są dostępne średnice gwintu. W wierszu widoczne są klasy wykonania.

Na przecięciu wiersza i kolumny znajduje się optymalna wartość momentu dokręcenia śruby.
 

Jak zmierzyć moment dokręcenia śruby?

Siła z jaką dokręcane są śruby przy użyciu narzędzi ręcznych jest praktycznie nie do określenia. Aby uzyskać dokładny moment dokręcenia śruby stworzono klucze dynamometryczne.

Siła dokręcenia jest uzależniona od takich czynników jak:

• rozmiar klucza,
• średnica śruby,
• materiał, z którego śruba została wykonana.

W kluczu dynamometrycznym można ustawić maksymalny moment dokręcenia śruby. W działaniu klucza zasadniczą rolę odgrywa sprężyna. Napina się do ustalonej siły. Gdy zostanie ona przekroczona, zapadka znajdująca się w kluczu, blokuje dalsze dokręcanie. Innymi słowy przykładanie większej siły do klucza nie powoduje przekazywania jej na śrubę. Słychać wówczas charakterystyczny terkot zębatki.

Rozwiązanie to jest również stosowane w kluczach pneumatycznych używanych do montażu i demontażu kół samochodowych. O tym, że moment dokręcenia jest istotnym parametrem technologicznym świadczy fakt, że wielu producentów kluczy udarowych podkreśla, że nie są ona narzędziami dynamometrycznymi. Zalecają oni, aby po wstępnym dokręceniu za pomocą narzędzia udarowego, „dociągnąć” śruby przy użyciu miernika momentu obrotowego.

Ważne jest, aby nie przekroczyć nawet przez chwilę maksymalnego momentu dokręcania. W przypadku elementów wykonanych z aluminium może to doprowadzić do ich nieodwracalnego zniszczenia.

Produkty dostępne są na stronie: https://www.elgo-sruby.pl/