Jan Fornal (na fot.), mieszkaniec gminy Zabrodzie, 12 grudnia w Warszawie, w przeddzień 40 ro-cznicy ogłoszenia stanu wojennego, otrzymał wyróżnienie w ogłoszonym przez Instytut Literatury konkursie „Pokolenie Solidarności” w kategorii non-fiction za tekst „Matryce przeszłości”.
Laureatom nagrody wręczał przewodniczący jury dr Jarosław Szarek (w latach 2016–2021 prezes IPN).
Instytut Literatury, w partnerstwie z Instytutem Dziedzictwa Solidarności, dla uczczenia 41 rocznicy powołania NSZZ „Solidarność” i w 40 rocznicę wprowadzenia stanu wojennego, ogłosił konkurs literacki Pokolenie Solidarności. Pula nagród wynosiła 60 tys. zł. Zgłoszone prace miały być inspirowane historią, działalnością i spuścizną Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. W konkursie wzięli udział ludzie z całej Polski. W niedzielę 12 grudnia jury (dr Jarosław Szarek – przewodniczący, prof. dr hab. Michał Januszkiewicz, prof. dr hab. Piotr Müldner-Nieckowski i dr Paweł Nowakowski) ogłosiło swój werdykt. Przyznano 23 nagrody i wyróżnienia, wśród 11 równorzędnych wyróżnień w kategorii non-fiction (honorarium 1200 zł) znalazł się Jan Fornal, działacz „Solidarności” z Zazdrości.
– Dwudziesty wiek to trzy pokolenia: pokolenie niepodległości 1918 r., pokolenie II wojny światowej i pokolenie „Solidarności”. Konkurs literacki i słowo to coś naturalnego, bo znaczna część z państwa pamięta zapach farby drukarskiej, a był to czas, kiedy słowo było jak dynamit i miało siłę dynamitu. „Solidarność” zmieniła bieg historii. A 13 grudnia 1981 r. przyszedł czas próby i państwo też w tym uczestniczyli – zauważył Jarosław Szarek.
Jan Fornal (rocznik 1953), pracownik FSO w Warszawie w latach 70. i 80. i działacz opozycyjny, udostępnił w Zazdrości swój budynek dla konspiracyjnej drukarni. Po 3 latach funkcjonowania, w październiku 1982 r., została przeniesiona do Popowa.
– Zwrócili się do mnie pisemnie z Instytutu Literatury w czerwcu, żebym napisał o swojej działalności – mówi Jan Fornal. – Początkowo byłem sceptyczny, ale że było dużo czasu do końca września, to się zdecydowałem. Bo uznałem, że trzeba upamiętnić ludzi, którzy oddali życie, tak jak mój szef Adam Karwowski. Był z Warszawy, był szefem drukarni, koordynował wydawanie podziemnych czasopism w całej Polsce. W grudniu 1982 r. w Popowie, w domku letniskowym aktora Mariusza Dmochowskiego, został zatrzymany podczas drukowania na powielaczu nielegalnych materiałów. Był więziony, w trakcie przesłuchań powybijano mu zęby, ale nie wydał nikogo. Podupadł na zdrowiu. Zmarł na obczyźnie.
Po jego aresztowaniu Jan Fornal zakopał niedaleko swojego domu matryce opozycyjnych pism. Po latach zostały odkopane (zachowało się ok. 120 matryc), a w kwietniu 2016 r. pokazano je na wystawie w GOK w Zabrodziu.
- Pomyślałem: zrobiłem wystawę matryc, to je teraz opiszę. I za to dostałem wyróżnienie. Opisałem swoją działalność z lat 1979–1982 – mówił. – Chyba jury podobała się moja praca, bo chwalili. A ja, jako członek „Solidarności”, działam do dziś.
To druga nagroda w tym roku, którą za solidarnościową działalność otrzymał Jan Fornal. W czerwcu został uhonorowany Medalem 40-lecia Solidarności.
