Wójt Gminy Rząśnik zaprasza na wystawę artefaktów (hol Urzędu Gminy w Rząśniku), które zostały odnalezione na terenie Rząśnika (na polu między cmentarzem a szkołą). Poszukiwania prowadzone były w 2023 r. przez Stowarzyszenie Kulturalne „Wspólna Przyszłość” wspólnie ze Stowarzyszeniem Historycznym „Pasja” oraz Polską Grupą Odkrywców Historii.
Na wystawie znajdują się również mapy historyczne dotyczące uwłaszczenia chłopów wsi Dąbrowa - wprowadzonego ukazem carskim z 2 marca 1864 r.
Wszystko zaczęło się od znalezienia mapy z 1915 r., na której zaznaczony był młyn wiatrowy działający w Rząśniku na przełomie XIX i XX wieku. Dziś nie ma po nim śladu, ale istniało przypuszczenie, że ziemia kryje ślady obiektu. Zlokalizowanie tego miejsca i zbadanie terenu gmina powierzyła Stowarzyszeniu „Wspólna Przyszłość”.
Pierwsze prace rozpoczęły się pod koniec 2022 r., po uzyskaniu niezbędnych pozwoleń były kontynuowane wiosną 2023 r. Dzięki lekturze fachowej literatury oraz nowoczesnym technologiom udało się z dość dużą dokładnością określić miejsca, drogi i obiekty, które były celem badań i ustalić prawdopodobną lokalizację wiatraka.
Nie był to jedyny sukces badawczy – nieoczekiwanie na miejscu znaleziono wiele cennych historycznie przedmiotów, mówiących wiele o historii tych ziem, m.in.: monety z czasów Potopu Szwedzkiego, Szeląg Karol X Gustaw z 1655 r., monety z okresu Królestwa Polskiego, austriackie, pruskie i rosyjskie z XVIII, XIX i początku XX wieku, kule muszkietowe oraz guzik pułkowy rosyjski pochodzące z wojen napoleońskich, ogromną liczbę kul szrapnelowych, zapalników oraz elementów szklanek szrapnelowych, łuski pocisków z karabinów systemu Mauser i Mosin. Bardzo ciekawym znaleziskiem jest polski orzełek do czapki wojskowej WZ 28, wykopano również guzik od wojskowego munduru wojskowy i wieczko od wojskowego mydła do golenia z okresu II wojny światowej.
Do jednego z cenniejszych historycznych skarbów zaliczyć można wykonaną z brązu, ze złoconymi elementami ozdobę na pas (nabijkę), zdobioną motywami roślinnymi, charakterystycznymi dla Wikingów lub Rusinów. Archeolodzy określili czas, w którym powstał przedmiot, jako wczesne średniowiecze (IX-X wiek). Badania pokazały, że historia Rząśnika jest niezwykle bogata i nadal czeka na jej zgłębienie.
Dziękujemy wszystkim osobom zaangażowanym w poszukiwania, a mianowicie: Arturowi Gałązce – prezesowi stowarzyszenia ,,Wspólna Przyszłość”, członkom stowarzyszeń „Pasja” oraz Polska Grupa Odkrywców Historii za ich bezinteresowną pomoc w poszukiwaniach, pani archeolog Joannie Celejewskiej z ostrołęckiego oddziału MWKZ za wsparcie merytoryczne i cenne wskazówki. Dziękujemy również Dawidowi Olesiukowi za wielkie wsparcie techniczne naszego projektu i pomoc w identyfikacji przedmiotów, a także Łukaszowi Szymańskiemu za świetny film dokumentujący nasze działania.
Mapy
Uwłaszczenie chłopów na ziemiach polskich zaboru rosyjskiego umożliwiał ukaz carski z 2 marca 1864 r. Uwłaszczano rodziny chłopskie użytkujące ziemię oraz nadano grunty bezrolnym chłopom. Przy nadaniach sporządzano urzędowe dokumenty rosyjskie w celu dokonania uwłaszczenia, uzupełniano je mapami - umieszczano na nich imiona i nazwiska osób uwłaszczonych oraz areał. Użyto mórg i prętów jako jednostek powierzchni. W tabelach lub innych dokumentach dotyczących uwłaszczenia znajdowały się również grunty o ogólnym przeznaczeniu np. wspólnie użytkowane pastwiska czy wygony - drogi prowadzące do pastwisk.
Ukaz o uwłaszczeniu włościan w Królestwie Polskim z dnia 2 marca 1864 r. wydany przez cara Aleksandra II Romanowa był zbieżny z zasadami gwarantowanymi w manifeście Tymczasowego Rządu Narodowego Powstania Styczniowego. Miał na celu odciągnięcia ludności wiejskiej od powstania.
Zachowane w Dąbrowie mapy gruntów są świadectwem przeszłości tej miejscowości, przekazywane na mocy tradycji przez sołtysów i stoją na straży świętej własności ziemi. Późniejsze wpisy na mapach i odciski pieczęci urzędowych nadają wsi wyższą rangę, wzmacniają i kontynuują przywiązanie społeczności wiejskiej do ziemi i tradycji.
