Wśród prawie 22 tysięcy jeńców wojennych – polskich obywateli rozstrzelanych wiosną 1940 r. w Katyniu (więzionych od października 1939 r. w obozach specjalnych NKWD) były osoby związane z ziemią wyszkowską. W związku z tym, że 13 kwietnia obchodzony jest Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej, przypominamy ich nazwiska i losy.
Dodajmy, że od 2008 r. ten dzień jest świętem państwowym. W uchwale Sejmu RP, przyjętej 14 listopada 2007 r., napisano: W hołdzie Ofiarom Zbrodni Katyńskiej oraz dla uczczenia pamięci wszystkich wymordowanych przez NKWD na mocy decyzji naczelnych władz Związku Sowieckiego z 5 marca 1940 r., Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanawia dzień 13 kwietnia Dniem Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej.
Wybrana data nie jest przypadkowa. 13 kwietnia w 1943 r. Niemcy opublikowały informację o odkryciu w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich masowych grobów polskich obywateli. Byli w nich żołnierze Wojska Polskiego (częściowo rezerwiści), funkcjonariusze Policji Państwowej, Straży Granicznej, Służby Więziennej, ludność cywilna. Jeńcy zostali zamordowani wiosną 1940 r. od strzału w potylicę z bliskiej odległości. Mimo wielu dowodów, ZSRR nie przyznawał się do tej zbrodni. Radio moskiewskie podało, że tych Polaków zamordowali Niemcy w 1941 r., kiedy zajmowali okolice Smoleńska. Tę wersję przez kilkadziesiąt lat rozpowszechniała sowiecka propaganda. Dopiero w 1990 r. radziecka agencja TASS oficjalnie podała, że polscy jeńcy wojenni zostali rozstrzelani przez NKWD. 13 kwietnia tegoż roku prezydent ZSRR Michaił Gorbaczow przekazał prezydentowi Wojciechowi Jaruzelskiemu kopie listów przewozowych NKWD z obozów w Kozielsku i Ostaszkowie oraz spis jeńców obozu w Starobielsku.
Wśród prawie 22 tysięcy polskich obywateli, rozstrzelanych m.in. w Katyniu pod Smoleńskiem, w Miednoje koło Tweru, w Piatichatkach na przedmieściu Charkowa, w Bykowni k. Kijowa, były osoby związane z ziemią wyszkowską – tu urodzone, mieszkające bądź pracujące. Chciałabym je krótko przedstawić.
Leonard Józef Dworzyński
st. przodownik Policji Państwowej; syn Piotra (współzałożyciel wyszkowskiej huty szkła) i Bronisławy z Ładzińskich, ur. 27 stycznia 1894 r. w Warszawie. W policji od 1918 r. Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921 i Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości. W 1935 r. był komendantem Posterunku Policji w Ostrołęce. We wrześniu 1939 w Komendzie Głównej. Był wdowcem, nie miał dzieci. Zamordowany w 1940 r. w Miednoje. W 2007 r. pośmiertnie awansowany na stopień aspiranta policji państwowej.
Tadeusz Bronisław Dworzyński
ppor. piech. rez.; syn Piotra i Bronisławy z Ładzińskich, ur. 13 sierpnia 1910 r. w Wyszkowie. W 1926 r. ukończył IV klasę wyszkowskiego gimnazjum. Absolwent Korpusu Kadetów w Chełmie (1932) i dywizyjnego kursu pchor. rez. piech. (1933-1934). Przydzielony do 13 Pułku Piechoty w Pułtusku (1935), gdzie odbył ćwiczenia rezerwy, a także w 26 pp (1938) w Gródku Jagiellońskim i w III batalion we Lwowie. Aspirant Służby Więziennej w więzieniu "Brygidki" we Lwowie. W nieznanych okolicznościach trafił do radzieckiej niewoli. Jeniec Starobielska. Zamordowany w 1940 r., spoczywa w Charkowie. W 2007 r. pośmiertnie awansowany na stopień porucznika. W 2010 r. w alei dębów na terenie LO im. M. Kopernika w Ostrowi Maz., w ramach akcji „Katyń... ocalić od zapomnienia”, posadzono dąb por. Tadeusza Dworzyńskiego.
Hipolit Bolesław Eychler
por. art. rez.; syn Wiktora i Stanisławy z Kaweckich, ur. 9 sierpnia 1899 r. w Łojewie, pow. siedlecki. Absolwent Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty (1932). Członek Komendy Polskiej Organizacji Wojskowej w Wyszkowie. Od 1918 r. w Wojsku Polskim, służył w 32 Pułku Piechoty jako ochotnik. (w latach 1920-1921) w 18 i 8 Pułku Artylerii Polowej. W 1933 r. ożenił się z wyszkowianką Janiną Garwolińską. Odbył ćwiczenia rezerwy w 26 Pułku Artylerii Lekkiej (1933, 1936) i w 29 pal (1939) jako płatnik dyonu. Odznaczony Medalem Niepodległości. Urzędnik państwowy. Zamordowany strzałem w tył głowy w 1940 r. w Charkowie. W 2012 r. w Wyszkowie przy ul. Berka Joselewicza został posadzony Dąb Katyński Hipolita Eychlera.
Czesław Grochowski
st. przod. Policji Państwowej; syn Antoniego i Józefy z Falaków, ur. 20 października 1893 r. w Kręgach, skąd pochodziła jego matka. Rodzice Czesława mieszkali w Nadgórzu (wtedy było wioską), ojciec był kościelnym. W policji służył od 1919 r. W 1921 r. ożenił się w Chorzelach z Aleksandrą Kucińską. Służbę pełnił m.in. jako komendant Posterunku w Sokolnikach, pow. wieluński, był wieloletnim komendantem posterunku policji w Czernicach Borowych, pow. przasnyski. Zamordowany w Miednoje.
Wacław Haczyński
rotmistrz posp. rusz.; syn Wacława i Kazimiery z Buczelskich, ur. 27 stycznia 1894 r. w majątku Brańszczyk. Ukończył gimnazjum w Grodnie. Żołnierz 1 Pułku Ułanów Legionów Polskich. Latem 1917 r., po kryzysie przysięgowym, został internowany w Szczypiornie, a potem w Łomży. W latach 1918 – 1920 służył w 7 pułku ułanów lubelskich, ciężko ranny w nogi. Za bohaterskie czyny odznaczony Orderem Virtuti Militari 5 kl. W listopadzie 1921 r. został zwolniony, jako inwalida wojenny, z czynnej służby w stopniu rotmistrza. Ożenił się Marią Bielińską, na początku lat 30. objął jej majątek we wsi Turka pod Lublinem. Od 1934 r. był wójtem gm. Wólka Lubelska (obecnie dzielnica Lublina), od 1935 r. – posłem na Sejm RP. We wrześniu 1939 r. zgłosił się ochotniczo do wojska. Walczył nad Narwią i Bugiem. W stopniu podpułkownika dostał się do niewoli radzieckiej, osadzony w obozie w Kozielsku. Zamordowany w Lesie Katyńskim.
Stanisław Kulasiński
St. post. PP; syn Jana i Katarzyny z Kuczyńskich, ur. 30 kwietnia 1898 r. w Trzciance, gm. Brańszczyk. Jako ochotnik wstąpił do wojska, brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Wstąpił do policji, pracował w Warszawie jako starszy posterunkowy. We wrześniu 1939 r. pełnił służbę w Urzędzie Śledczym m.st. Warszawy. Ewakuowany na Wschód, dostał się do niewoli radzieckiej. Zamordowany w Kalininie (Twerze), pochowany w Miednoje.
Szczepan Eugeniusz Łuczak
ppor. rez.; syn Stefana i Walerii ze Żmudzińskich, ur. 26 grudnia 1906 r. w Łodzi. W latach 1926 – 1932 studiował na Wydziale Leśnym Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. W 1932 r. ukończył też Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty w Jarocinie, 1 stycznia 1935 r. awansowany do stopnia podporucznika ze starszeństwem, przydzielony ewidencyjnie do 63 pp. Po odbyciu służby wojskowej, pracował w Nadleśnictwie Wyszków, potem jako praktykant techniczno-leśny w Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu i Wyłuszczarni Nasion w Klosnowie k. Chojnic. Od 1936 r. pracował w Instytucie Badawczym Lasów Państwowych, zajmował się anatomią przewodów żywicznych. W marcu 1939 r. powołany na ćwiczenia wojskowe w 71 pp w Zambrowie. Uczestnik wojny obronnej we wrześniu 1939 r., po 17 września uwięziony w obozie jenieckim NKWD w Kozielsku. Zamordowany w Lesie Katyńskim.
Zygmunt Milbrandt
por. rez.; syn Mariana i Walerii z Godlewskich, ur. 2 maja 1890 r. w Wyszkowie. Absolwent Korpusu Kadetów w Orenburgu. W 1911 r. powołany do armii rosyjskiej. Uczestnik I wojny światowej, od 1917 r. żołnierz I Korpusu Polskiego w Rosji. Od 1919 r. w 14 pułku ułanów, por. mianowany ze starszeństwem. W 1922 r. przeszedł do rezerwy, był w kadrze Okręgu Korpusu nr I. Pracował jako urzędnik w Olkuszu i Radomiu a następnie w Polskim Radiu. Podczas kampanii wrześniowej trafił do sowieckiej niewoli, więziony był w Kozielsku. Zamordowany w Lesie Katyńskim.
Józef Najnert
rtm. kaw.; syn Jana (współzałożyciel huty szkła) i Matyldy z Völknerów, ur. 16 marca 1895 r. w Targówku (obecnie dzielnica Warszawy). W 1913 r. ukończył gimnazjum w Moskwie. W 1915 r. wstąpił jako ochotnik do Legionu Puławskiego. Aresztowany w 1917 r. przez bolszewików, skazany na karę śmierci, zbiegł z więzienia. Żołnierz I Korpusu Wschodniego. Uczestnik wojny 1919 – 1921 w szeregach 1 pułku ułanów. Po wojnie ukończył Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu, służył w 7 Pułku Strzelców Konnych, 3 Pułku Ułanów, od 1934 r. w Komisji Remontowej Koni nr 2. W 1939 r. służył w Grupie Kawalerii „Chełm”, w październiku wzięty do niewoli sowieckiej. Zamordowany w Charkowie.
Feliks Sobolewski
post. PP; syn Feliksa i Marianny z Wiesiołków, ur. 18 maja 1899 r. w Pułtusku. W 1921 r. ukończył szkołę podoficerską i kurs instruktorów wartowniczych. W policji od 1922 r. Służbę pełnił m. in. w Pułtusku, Wyszkowie, Serocku, Obrytem, Mińsku Maz. Jesienią 1939 r. trafił do niewoli sowieckiej; więziony w Ostaszkowie, zamordowany w Miednoje.
Józef Stokarski
syn Stanisława i Marianny, ur. 18 marca 1918 w Wyszkowie. Służbę wojskową rozpoczął w 1937 r. Skierowany do żandarmerii pieszej, potem do ochrony lotniska w Dęblinie. Wiosną 1939 r. rozpoczął pracę w Wyszkowie, w Służbie Ochrony Kolei. We wrześniu 1939 r. skierowany do żandarmerii konnej. Trafił do radzieckiej niewoli, zamordowany w Twerze.
