Maria Konopnicka, jedna z najwybitniejszych polskich poetek i pisarek, od 2003 r. jest patronką Publicznej Szkoły Podstawowej w Zabrodziu. Ale niewiele osób wie, co jeszcze łączy ją z ziemią zabrodzką.
O związkach Marii Konopnickiej z ziemią zabrodzką możemy dowiedzieć się z wydanej w ub. roku „Kroniki zza brodu czyli monografii Zabrodzia i okolic”.
Maria Konopnicka urodziła się 23 maja 1842 r. w Suwałkach jako Maria Stanisława Wasiłowska. Była drugim dzieckiem Józefa Ludwika (1813-1878) i Scholastyki z Turskich (1820-1854). Ślub wzięli w 1839 r. we wsi Siecień pow. płocki, w 1841 r. zamieszkali w Suwałkach.
W poetyckiej baśni „Na jagody”, napisanej w 1903 r., czytamy: Tuż nad Bugiem, z lewej strony,/ Stoi wielki bór zielony./ Noc go kryje skrzydłem kruczem,/ Świat otwiera srebrnym kluczem.
Skąd poetce, urodzonej w Suwałkach, oddalonych od Zabrodzia o ok. 300 km, a od 1849 r. mieszkającej w jeszcze bardziej odległym Kaliszu, przyszła myśl umieszczenia akcji w okolicach Zabrodzia? Bo ten „wielki bór zielony” to lasy łochowskie, których część należała do gminy Zabrodzie, wówczas największej w powiecie radzymińskim. Ród Marii Konopnickiej ze strony ojca wywodził się z tych stron. Jej ojciec urodził się w Barchowie k. Urli (gm. Łochów). Ciekawostką jest, że wieś szlachecka Barchowo w drugiej połowie XVI w. położona była w powiecie kamienieckim (dawne miasto Kamieniec to obecny Kamieńczyk) ziemi nurskiej województwa mazowieckiego.
Ród mój ojczysty, Wasiłowskich, z dawna osiadły był nad Bugiem. Ostatnio mieli tam dziadowie moi wieś Rynek, a prócz tego, iż dzieci była gromadka, dzierżawili Rząśnik, Gwizdały i inne ziemie dóbr Zamoyskich – napisała poetka.
Dziadek Marii, Stanisław Wasiłowski, miał dwóch synów i dwie córki. Synów wykształcił na prawników (Józef był m.in. obrońcą Prokuratorii Generalnej i patronem Trybunału Cywilnego), córki wydał za okolicznych ziemian. Jedna z nich, Karolina, wyszła za mąż za Kazimierza Niedziałkowskiego z Rażnego (wieś Rażny w XV w. należała do parafii Wyszków, w XVI w. była w powiecie kamienieckim, obecnie to parafia Sadowne).
Maria Konopnicka zmarła 8 października 1910 r. we Lwowie.
Więcej informacji na ten można znaleźć w „Kronice zza brodu”.
