Uczniowie klasy III gimnazjum w Woli Mystkowskiej, wraz z wychowawczynią Marzeną Dawidczyk, 16 października uczestniczyli w atrakcyjnym projekcie  ,,Dzień z Enigmą”, przygotowanym z okazji 85. rocznicy złamania przez Polaków kodów Enigmy, niemieckiej maszyny szyfrującej. 

Najpierw odwiedziliśmy Miejsko-Gminną Bibliotekę Publiczną w Wyszkowie, gdzie obejrzeliśmy wystawę ,,Jerzy Różycki i historia złamania kodu Enigmy”. Sylwetkę polskiego kryptologa przybliżył wyszkowski regionalista– Mirosław Powierza. 

Jerzy Różycki urodził się 2 lipca 1909 r. w Olszanie na Ukrainie. Jego losy związane są z Wyszkowem, dlatego że prawdopodobnie do 1926 r. mieszkał tu z rodziną. Jego ojciec Zygmunt był farmaceutą i właścicielem aptek w Wyszkowie oraz Długosiodle. Mama Wanda zajmowała się domem i uwielbiała czytać. ,,Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza znała na pamięć. Rodzina Różyckich bywała też w Somiance i Olszance.  Jerzy Różycki miał dwie siostry oraz brata Genia, który zmarł przed maturą. Obydwaj uczęszczali do wyszkowskiego Prywatnego Gimnazjum Koedukacyjnego Szkoły Średniej (jego kontynuacją jest I LO im. C.K. Norwida), gdzie Jerzy zdał maturę w 1926 r. 

Ukończył  matematykę i geografię na Uniwersytecie Poznańskim. Otrzymał propozycję pracy w radio-kontrwywiadzie wojskowym Oddziału II Sztabu Głównego WP. Wraz z dwoma uzdolnionymi kryptologami Marianem Rejewskim i Henrykiem Zygalskim złamał szyfrogramy zakodowane przy pomocy Enigmy w 1932 r. To było niezwykłe osiągnięcie, prawdopodobnie skróciło wojnę o 2 lata. 

Jerzy Różycki zginął na Morzy Śródziemnym  9 stycznia 1942 r. podczas powrotu z Algieru. Statek pasażerski Lamoricière, którym płynął, zatonął w tajemniczych okolicznościach w pobliżu Balearów. 

Wyposażeni w tak rozległą wiedzę o polskim kryptologu, przeszliśmy do WOK ,,Hutnik”, gdzie wzięliśmy udział w serii wykładów poświęconych maszynie szyfrującej Enigma (z greckiego tajemnica), która była wykorzystywana przez Niemców podczas II wojny światowej do utajniania przesyłanych komunikatów. Jej odszyfrowanie nie było łatwe, ponieważ maszyna miała trzy wirniki i ogromną liczbę kombinacji deszyfrujących. 

O roli Polaków w deszyfryzacji Enigmy mówił dr Marek Grajek, autor książki ,,Enigma. Bliżej prawdy”. Zwrócił uwagę na fakt, że dopiero ok. 2010 r. Anglicy docenili wkład młodych polskich kryptologów w odkodowanie Enigmy, do tego czasu w angielskich publikacjach rola Polaków była marginalizowana. 

W nastrój oraz atmosferę lat dwudziestych i trzydziestych przenieśli nas uczniowie I LO im. C.K. Norwida, prezentując montaż słowno-muzyczny ,,Cafe pod Enigmą”. Ówczesne stroje, wiersze Juliana Tuwima oraz piosenki o miłości otuliły nas czarem i melancholią. 

Zmęczeni, zadowoleni z pięknej pogody, z głowami pełnymi historii wróciliśmy do szkoły.